ಅಮರು ಶತಕದೊಳಗೊಂದು ಇಣುಕು ನೋಟ

ಅಮರುಕ ಎಂಟನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿ. ಈಗ ಕಾಶ್ಮೀರದ ರಾಜನೆಂದೂ,  ಮಾಹಿಷ್ಮತಿಯ ರಾಜನೆಂದೂ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಇವನು ಅಮರುಶತಕ ವೆಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ನೂರು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಪದ್ಯಗಳ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡುವಿನ ಪ್ರೇಮ. ಅಮರುಕನ ಒಂದೊಂದು ಬಿಡಿಪದ್ಯವೇ ಒಂದೊಂದು ಕಾವ್ಯದಷ್ಟು  ರಸವತ್ತಾಗಿರುತ್ತದೆಂದು ನಂತರದ ಕವಿಗಳು, ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೊಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡುವಿನ ನವಿರಾದ ಪ್ರೇಮ ವಿರಹ ದುಗುಡ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅಮರುಕನಿಗೆ ಅವನೇ ಸಾಟಿ. ಇವನ ಕಾವ್ಯದ ಹಲವು ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳು ದೊರತಿದ್ದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಪಾಠಾಂತರಗಳಿವೆ – ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪದ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ಆಗಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ನಂತರದ ಕೆಲವು ಕವಿಗಳೂ ಅಮರುಕನದ್ದೆಂದು ಕೆಲವು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉದಾಹರಿಸಿಯೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಸೇರಿಸಿ, ಅಮರುಕನದ್ದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಸುಮಾರು ೧೬೦ ಪದ್ಯಗಳಿವೆ.

ಇವನ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯೂ ಇದೆ. ಮಂಡನಮಿಶ್ರರ ಹೆಂಡತಿ ಉಭಯಭಾರತಿಯ ಜೊತೆ  ಆದಿಶಂಕರರ ವಾದ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆಕೆ ಸಾಂಸಾರಿಕ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಲು, ಬಾಲ ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರರು ತಮ್ಮ ಅನುಭವದಿಂದಲೇ ಆ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ಅಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸತ್ತು ಹೋಗಿದ್ದ ಅಮರುಕನ ದೇಹದಲ್ಲಿ  ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಿದ್ದರೆಂದೂ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರೆದ ಪದ್ಯಗಳೇ ಈ ಅಮರುಶತಕವೆಂದೂ ಕೆಲವು ಶಂಕರ ವಿಜಯ ಕಾವ್ಯಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆ ಹೇಗೇ ಇರಲಿ  – ಅಮರು ಬರೆದ ಪದ್ಯಗಳು ಸಾವಿರದಿನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ ರಸಿಕರ ಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಂದ ಹಾಗೆ , ಎಸ್ ಎಲ್ ಭೈರಪ್ಪ ಅವರ ’ಸಾರ್ಥ’ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಓದಿದ್ದವರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಮರುಕನ ಪಾತ್ರ ನೆನಪಾದರೂ ಆಗಬಹುದೇನೋ.

ಅಮರುಕನ ಪದ್ಯಗಳು ಅವುಗಳ ಲಾಲಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವುಗಳ ಅನುವಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವೇ ಆದರೂ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ತೃಪ್ತಿ ಕೊಡುವಂತಹವು. ನಾನು ಮಾಡಿರುವ ಅನುವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ.

****
ಯಾವಾಗಲೋ ಒಮ್ಮೆ ನಾಯಕಿ ತನ್ನ ನಲ್ಲನಲ್ಲಿ ಹುಸಿಮುನಿಸು ತೋರಿದಳು. ಆದರೆ ಅದು ಸುಳ್ಳು ಎಂದರಿಯದ ಅವನು ದೂರವಾಗಿಬಿಟ್ಟ. ಈಗ ಇವಳಿಗೆ ಉಳಿದಿದ್ದೇನು? ಬರೀ ಒಂಟಿತನ. ತನ್ನ ಕೊರಗನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ ಗೆಳತಿಯಿದ್ದಾಳಲ್ಲ, ಸದ್ಯ! ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇವಳ ಪಾಡು ಏನಾಗುತ್ತಿತ್ತೋ!  (ಅಮರುಶತಕ: ೧೫)

ಯಾವುದೋ ಹುಸಿಮುನಿಸಿನಲಿ ನಾ ಸುಮ್ಮನೇ ಹೋಗೆನ್ನಲು
ಕಲ್ಲು ಮನದಾ ನಲ್ಲ ತಟ್ಟನೆ ಸಜ್ಜೆ ಯಿಂದಲಿ ಎದ್ದು ತಾ
ಭರದಿ ಪ್ರೇಮವ ಗೆಳತಿ ಹೇವದಿ ಮುರಿಯುತಲಿ ದೂರಾದರೂ
ನಾಚದೀ ಮನವವನೆಡೆಗೆ ಹೋಗುವುದಕೇನನು ಮಾಡಲೇ?

ನಲ್ಲನಿಗೆ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿದ್ದ ಪ್ರೇಮ ದೂರವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅನಿಸಿಕೆ ಇವಳಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಅವನನ್ನೇ ನೆನೆವುದನ್ನೂ ಬಿಡಲಾರಳು. ತನ್ನ ಅಳಲನ್ನು ತನ್ನ ಗೆಳತಿಗಲ್ಲದೇ ಇನ್ನಾರಿಗೆ ತಾನೇ ಹೇಳುವಳು? (ಅಮರುಶತಕ – ೩೮)

ಒಲವಿನಾ ಕಟ್ಟುಗಳನೆಲ್ಲ  ಕಳಚಿ
ಬಲುದೂರವಾಗಿಸಿದ ಪ್ರೀತಿಯಾದರವ
ನಲುಮೆ ಭಾವಗಳನ್ನು ಹಿಂದೆ ಸರಿಸಿ
ಸಲೆ ಹೊಸಬನಂತವನು ದೂರ ಹೋದ!

ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡರೂ ಈ ಕಡೆಗಣಿಕೆಯನ್ನು
ಮುನ್ನದಾದಿನಗಳನೆ ಮತ್ತೆ ನೆನೆನೆನೆದೂ
ನುಚ್ಚುನೂರಾಗದೆಯೆ ಉಳಿಯಿತೇಕೆ
ಎನ್ನೆದೆಯು ಎಂಬುದನು ನಾನರಿಯೆ ಗೆಳತಿ!

ಆ ಗೆಳತಿಯೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಲೋಕದ ರೀತಿ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅರಿತವಳು ಅಂತ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅವಳು ಕೊಡುವ ಸಲಹೆಯೇನೋ ತಕ್ಕದ್ದೇ. ಆದರೆ, ಪ್ರೇಮದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದವಳಿಗೆ ಆ ಸಲಹೆ ಒಪ್ಪುತ್ತದೆಯೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೭೦)

ಬಾಳನೆಲ್ಲವು ನೀನು ಮುಗುದೆತನದಲ್ಲಿಯೇ
ಹಾಳು ಮಾಡಲು ಹೊರಟಿರುವೆಯೇಕೆ ಹೆಣ್ಣೆ?
ಬಿಟ್ಟು ನೇರದ ದಾರಿ ತುಸುಸೆಡವು ತೋರಿಸುತ
ದಿಟ್ಟೆಯಾಗುವುದಿಂದು ನಿನಗೆ ಬಹು ಒಳಿತು!

ಮುದದಿ ಗೆಳತಿಯು ಹೀಗೆ ಕಿವಿಮಾತು ಹೇಳಿರಲು
ಬೆದರುಮೊಗದಲ್ಲೀಕೆ  ಮರುನುಡಿಯುತಿಹಳು
ಮೆಲ್ಲ ನುಡಿ ಸಖಿ ನೀನು! ಕೇಳಿಬಿಟ್ಟಾನವನು
ನಲ್ಲ ನೆಲೆನಿಂತಿರುವನೆನ್ನ ಎದೆಯಲ್ಲೆ!

ಕೋಪ ಕಳೆದು ಮತ್ತೆ ಬರುವನೇನೋ ಪ್ರಿಯಕರ ಎಂದು ಇವಳು ಕಾದದ್ದೇ ಬಂತು. ಅವನು ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಕೋಪ ಮೀರಿ ಗೆಳತಿಗೆ ಈತನನ್ನು ಮರೆಯುತ್ತೇನೆಂದು ಅವಳು ಹೇಳಿದ್ದು ನಿಜವೇ? (ಅಮರುಶತಕ: ೭೩)

ಗೆಳತಿ! ನನ್ನೆದೆ
ಒಡೆದರೂ ಸರಿ ;
ಎನ್ನೊಡಲ ಆ ಮದನ
ಸೊರಗಿಸಿದರೂ ಸರಿ ;
ಒಂದೆಡೆ ನಿಲ್ಲದವನಲ್ಲಿ
ನಾನದೆಂತು ಒಲವನಿಡಲೇ?

ಹೀಗೆ ಸಿಟ್ಟಿನಲಿ
ಸೆಡವಿನಲಿ ನುಡಿಯುತ್ತಲೇ
ನಲ್ಲನ ದಾರಿಯ
ಕಳವಳದಲಿ
ಬಿಡದೇ ನೋಡಿದಳು
ಚಿಗರೆಗಣ್ಣಿ!

ಇವಳ ಪುಣ್ಯವೋ ಅವನ ಪುಣ್ಯವೋ, ಕೊನೆಗೂ ಪ್ರಿಯತಮ ತನ್ನಲ್ಲಿಗೆ ಮರಳುತಿದ್ದಾನೆಂಬ ಸಿಹಿ ಸುದ್ದಿ ಹೇಗೋ ಇವಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿತು. ಆದರೆ ಬಂದವನನ್ನು ಹಾಗೇ ಕರೆದು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟರೆ ಅದು ಇವಳ ಅಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದೇ? ಶಾಂತಂ ಪಾಪಂ! ಸರಿಯಾದ ತಯಾರಿಯನ್ನೇ ನಡೆಸಿದ್ದಾಳೆ ಈಕೆ. ಆದರೆ ಗೆಲುವು ಯಾರದ್ದು? ಕಾಯ್ದು ನೋಡುವುದೊಂದೇ ದಾರಿ (ಅಮರುಶತಕ: ೯೨)

ಹುಬ್ಬು ಗಂಟಿಕ್ಕಿದ್ದಾಯಿತು

ಬಹುಕಾಲ
ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿರುವುದನು
ರೂಢಿಸಿದ್ದಾಯ್ತು

ಜೊತೆಗೆ ಅಳುವುದ
ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಲಿಸಿದ್ದಾಯಿತು
ನಗುವನೊತ್ತಾಯದಲಿ
ಮೌನದಲಿ ನಿಲಿಸಾಯ್ತು

ಮನಸ ಹೇಗೋ
ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತ
ಕಡುದಿಟ್ಟತನದಲಿ
ಕಟ್ಟಿರಿಸಿದ್ದಾಯಿತು

ಹಮ್ಮು ಬಿಡದಿರಲಿಕೆ
ಎಲ್ಲ ಅಣಿಗೊಳಿಸಾಯ್ತು
ಇನ್ನು ಗೆಲುವನು
ದೇವರಿಗೇ ಬಿಟ್ಟಾಯ್ತು

ಅಂತೂ ಕಾತರದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದವಳಿಗೆ ನಲ್ಲ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಬಂದುದು ಕಂಡಿತಲ್ಲ. ಏನು ಮಾಡುವಳು  ಅವಳೀಗ? ನೇರವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಒಪ್ಪುವಳೇ? ಅಪ್ಪುವಳೇ? ಮತ್ತೆ ಹುಸಿಮುನಿಸು ತೋರಬಾರದಲ್ಲವೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೧೫)

ನಲ್ಲ ಬಂದುದ ನೋಡಿ ನಿಂತು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತ
ಪಕ್ಕದಲಿ ಕೂರುವುದ ತಪ್ಪಿಸಿದಳು ;
ತಾಂಬೂಲವನು ಕೊಡುವ ನೆವದಿಂದ ಒಳಹೋಗಿ
ಅಪ್ಪುಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯನು ತಂದಿಟ್ಟಳು ;
ಜೊತೆಯ ಪರಿಜನರೊಡನೆ ತೊಡಗುತ್ತ ಸೋಗಿನಲಿ
ಅವನ ಮಾತಿಗೆ ತಾನು  ಸಿಗದಿದ್ದಳು ;
ಮಾಡುವುಪಚಾರದಲಿ ಕೊರತೆಯನು ಕಾಣಿಸದೆ
ಚದುರೆ ಮನಸಿನ ಮುನಿಸ ಮೈವೆತ್ತಳು !

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ನಡೆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಪ್ರೇಯಸಿಯ ಅಂತರಂಗ ತಿಳಿಯದೇ ಹೋದೀತೇ? ಇವಳು ಏನು ಜಾಣತನ ಮಾಡಿದರೂ, ಅವನು ಬಳಿಗೆ ಬಾರದೇ ಹೋಗುವನೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೪೪)

ದೂರದಿಂದಲಿ ಹುರುಪಿನಲಿ
ಬಂದರೆಲ್ಲಿಗೋ ಜಾರಿದವು
ಮಾತನಾಡಿಸಲು
ಥಟ್ಟನೇ ಬಿರಿದವು
ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ
ಕೆಂಪಾದುವು
ಉಡುಗೆಯನು  ಹಿಡಿಯೆ
ಸಿಟ್ಟಿನಲಿ ಹುಬ್ಬ ಗಂಟಿಕ್ಕಿದವು

ಪಾದವೇ ಗತಿಯೆನುತ
ಅವಳಡಿಗೆ ಬೀಳಲು
ಚಣ ಮಾತ್ರದಲಿ
ನೀರು ತುಂಬಿದವು

ಹಾ! ಏನಚ್ಚರಿಯೊ!
ಇವಳ ಕಣ್ಣುಗಳು
ನಲ್ಲನ ತಪ್ಪಿಗೆ  ತಕ್ಕ
ಚತುರತೆಯ ತಾಳಿಹವು!

ಅಂತೂ ಅವನು ಇವಳ ಕಾಲಿಗೆ ಬಿದ್ದನಲ್ಲ? ಇನ್ನು ಮುನಿಸೇಕಿರುವುದು? ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕಥೆ ಸುಖಾಂತ!

(ಕೊ: ಅಮರುಶತಕದ ಪದ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಬಿಡಿಹೂಗಳಂತೆ, ಬಿಡಿಮುತ್ತುಗಳಂತೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಮುಕ್ತಕಗಳೆಂದೇ ಹೆಸರು. ನಾನು ಕೆಲವನ್ನು ಒಂದಾದರೊಂದು ಬರುವಂದೆ ಸೇರಿಸಿ, ಒಂದು ಕಥೆಯಂತೆ ಹೇಳಿದ್ದೇನೆ ಅಷ್ಟೇ! )

Picture courtesy: http://www.artnindia.com/wp-content/uploads/imported/Ragini-Ragamala-HANDMADE-Painting-Rajasthani-India-Ethnic-Folk-Paper-Fine-Art-190775005906.jpg

(ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ನಿಲುಮೆ.ನೆಟ್ http://www.nilume.net/  ಗೆಂದು ಬರೆದ ಬರಹವನ್ನು, ಇಲ್ಲಿಯೂ ಇಂದು ಹಾಕಿದೆ)

 

 

The First Day of Spring

Today is officially the start if the spring season – The spring equinox (also called the Vernal Equinox occurs today at 9:57 am PDT. (March 20th, 14:57 UTC).

According to Indian mythology, the spring season personified as Vasanta is a friend of Manmatha, the God of Love. Manmatha arrives along with Vasanta during the spring season to Earth. Manmatha carries a bow made of sugarcane, and arrows of five types of flowers, that are abundant during the season. How can any one hit with these arrows not fall in love?

Spring has been the inspiration of poets for ages. Here are a few Samskrta verses from Bhartrhari’s Sringarashataka and Kalidasa’s Rtusamhara, which have translated to Kannada:

ಕುಸುಮಿಸಿಹ ವೃಕ್ಷಗಳು ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಕಮಲಗಳು
ನಸುಗಂಪು ಗಾಳಿ; ಜೊತೆ ಬಯಸುವೆಣ್ಣುಗಳು
ಮಸುಕು ಸಂಜೆಯ ನಲಿವು ಹಾಯಾದ ಹಗಲುಗಳು
ಎಸೆದಾವು ಮಿಗೆ ಗೆಳತಿ ಹಿತ ವಸಂತದಲಿ!
(Rtusamhara 6-2)

ಕೆಂಬಣ್ಣದಾ ಚಿಗುರ ಹೊತ್ತು ತಲೆಬಾಗಿರುವ
ಕೊಂಬೆಕೊಂಬೆಗೆ ಹೂತ ಮಾಮರಗಳೀಗ
ತಂಬೆಲರಿನಲಿ ತೂಗಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾವು ಮಿಗೆ
ಹಂಬಲವ ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಮನದಿ ತವಕದಲಿ
(Rtusamhara 6-15)

ಹೊಮ್ಮಿರುವ ಮಾಂದಳಿರ ಮೊನಚು ಬಾಣಗಳನ್ನು
ಚಿಮ್ಮಿಸಲು ದುಂಬಿಸಾಲಿನ ಬಿಲ್ಲ ಹೆದೆಯ
ಹಮ್ಮುಗೊಳಿಸುತ ಯೋಧ ಬಂದಿಹ ವಸಂತನಿವ-
ನೊಮ್ಮೆಗೇ ಪ್ರಣಯಿಗಳ ಮನವ ಪೀಡಿಸಲು
(Rtusamhara 6-1)

ವಸಂತದಲಿಂಪಾದ ಕೋಗಿಲೆಗಳ ಗಾನ
ಮಲೆನಾಡ ಗಿರಿಗಳಲಿ ಸುಳಿವ ತಂಗಾಳಿ
ಅಗಲಿ ನೊಂದವರ ಜೀವವನೇ ಸೆಳೆದಾವು
ಕೇಡುಗಾಲದಲಮೃತವೂ ಆದಂತೆ ನಂಜು!
(Srngarashatakam – 38)

ಬೀಳ್ವ ಮಂಜನು ಬೀಳ್ಕೊಡುವುದಕೆ ಋತು ವಸಂತನು ಬಂದಿರೆ
ಹೂತ ಮಾಮರದಲ್ಲಿ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಕೊಂಬೆರೆಂಬೆಯನಲುಗಿಸಿ
ಕೋಗಿಲೆಯ ಸವಿದನಿಯ ಹಾಡನು ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕಲಿ ಪಸರಿಸಿ
ಮಂದ ಮಾರುತ ಹೃದಯಗಳನೂ ಜೊತೆಯಲೇ ಸೆಳೆದೊಯ್ದನೆ!
(Rtusamhara 6-22)

-neelanjana

p.s: Just noticed that I had a post with the same title a few years ago!

Pictures Etched on an Earthen Pot

(Found this text of a speech I gave at my Toastmasters club (named “Innovators”, sometime in 2011, when I was organizing folders on my PC. Posting as is)

I come from India. If you did not know already, India is a land where you’ll find people speak hundreds of language and there are at least 30 languages with more than a million speakers. It is not hard to find people who can speak more than one Indian language. Typical of many urban Indians, I can speak in several of Indian languages too.

But there is one language that I can’t claim to speak, but I can understand quite well. This language is Samskrta. It is the oldest known language of India, and possibly one of the oldest surviving languages of the world. This language has influenced every other language in India to a varying extents, and has a literature that spans over four millennia. Even though it is not claimed as a mother tongue by any, due to the antiquity, and the influence it has on the vocabulary on Indian languages, it is still one of the 22 official languages of the country. Till the time of the colonization of India by the British in the 18th century, it was in fact the pan-Indian language for communication among the educated class. A great number of texts about yoga, Ayurveda (or the science of medicine), Jyotisha (or astronomy) and Ganita (Mathematics) etc are written in this language.

When I was in my elementary school, my parents enrolled me to Samskrta classes. I don’t remember being asked if I wanted to go to those classes, and I don’t know if I had any other opinion, it would have mattered! It was not a language that was taught in my grade school. These classes were held throughout the year, without even a summer break! What this meant was that I had to wake up early, take a shower, go to the class, come back home and then head out for my school. Sometimes, there were additional classes in the evening too. Going to these classes were the routine for me from the time I was in my kindergarten to about my junior year in high school. Since I lived in a small town, I could walk or bike to the classes quickly, so that was not a big problem. But I had to be always aware of these extra two hours needed in my day, when it came to preparing for tests or other work at my school, because I could never use the last couple hours before school to finish up anything!

Over the years, I passed through several levels in these Samskrta language classes. The classes were grouped based on the level, and not on the age. Since I started out early, I was almost always the youngest student in my class! Since Samskrta is not really a widely spoken language, there wasn’t much thrust in learning to speak the language, but the emphasis was on understanding the structure of the language, grammar and and appreciating literary texts. Some texts, specifically poetry had to be memorized too. As we all know, things that are committed to memory at a young age generally remain with us till much later in my life. Although I stopped going to my Samskrta classes during mid-high school, I still remember those verses memorized years ago.

Luckily, my interest in this language did not wane even after I stopped going to those classes. About five or six years ago, I tried to translate some poetry from Samskrta, to Kannada, my mother tongue; generally I started out by those poems that I knew by heart, from my age old classes! I started a blog to post these translations, and the positive comments from readers encouraged me to try out more. Then I had to look for other poems that I did not know before. Now that I am not that young anymore, and and can not commit these verses to memory, it was indeed a good idea for me to try translating whenever I found a new verse that sounded good to me!

To make a long story short, sometime back I was asked if I would like to publish a collection of my selected translations, and a book was published this year! The book is titled “Hamsanaada” and it is in Kannada. It got some favorable reviews in the press too.

As the verse on the opening page of my book says, needless to say translated from an age old Sanskrtit saying – “Start your kids on good things, when they are really young. The pictures etched on a wet mud pot will stay even after you use it for cooking for a long time!”

Dear Innovators, start off your kids to some good things – be it sports,or arts like music and dance, or learning a new language, or whatever else that they can grow up with, and take into their adulthood. With the current life styles, it may be a hard choice to put kids into many activities, and the kids may even resent them now. But I am sure you can find one or two activities apart from the regular schooling, that they’ll like or at least lean to not hate! I’m sure they will be thankful for what you did for them, later in their adult life, because the pictures etched on a wet mud pot, indeed stay forever!

-neelanajana

p.s: Excerpts from my book Hamsanada is now available on Google Play as well as on  iTunes Store as a free app. Download and read it on your mobile device.

Baalam Mukundam Manasaa Smaraami

 

Balamukundashtakam is a collection of  8 Samskrta shlokas that describe some episodes from the childhood of Krishna. Although the first of the eight shlokas is found in Bilwamangala’s (also called Leelashuka) work Krishnakarnamrta, the rest of the shokas are not to be found there. I’m not aware if there is a agreement on the authorship of this work. Anyway, the ashTaka is very attractive, to say the least.

Here is the text in dEvanAgari script:

करारविन्देन पदारविन्दं मुखारविन्दे विनिवेशयन्तम् ।
वटस्य पत्रस्य पुटे शयानं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥१॥

संहृत्य लोकान्वटपत्रमध्ये शयानमाद्यन्तविहीनरूपम् ।
सर्वेश्वरं सर्वहितावतारं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥२॥

इन्दीवरश्यामलकोमलांगं इन्द्रादिदेवार्चितपादपद्मम् ।
सन्तानकल्पद्रुममाश्रितानां बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥३॥

लम्बालकं लम्बितहारयष्टिं शृंगारलीलांकितदन्तपङ्क्तिम् ।
बिंबाधरं चारुविशालनेत्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥४॥

शिक्ये निधायाद्यपयोदधीनि बहिर्गतायां व्रजनायिकायाम् ।
भुक्त्वा यथेष्टं कपटेन सुप्तं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥५॥

कलिन्दजान्तस्थितकालियस्य फणाग्ररंगे नटनप्रियन्तम् ।
तत्पुच्छहस्तं शरदिन्दुवक्त्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥६॥

उलूखले बद्धमुदारशौर्यं उत्तुंगयुग्मार्जुन भंगलीलम् ।
उत्फुल्लपद्मायत चारुनेत्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥७॥

आलोक्य मातुर्मुखमादरेण स्तन्यं पिबन्तं सरसीरुहाक्षम् ।
सच्चिन्मयं देवमनन्तरूपं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥८॥

The shokas are notable for the extra-ordinary lilting quality, that makes even a simple reading of it makes you feel like you’re listening to a song! Such a delicate structure, does not make it an easy target for translation, and it is hard for any translation to make full justice to the original.

Anyway, I had made an attempt to translate this ashTaka into Kannada a  while ago. I see a translation as a means for someone who doesn’t understand the original to get some familiarity  and exposure. That translation features in my book Hamsanada as well.

Recently I made a renewed attempt to update the translation to follow metrical rules, thanks to Padyapaana – and here is the result. It is set in choupadi meter (4 liners):

ಕೈಯ ತಾವರೆಯಿಂದ ಕಾಲದಾವರೆಯನ್ನು
ಬಾಯ ತಾವರೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದವನ
ಮಾಯದಾ ಶಿಶು ಆಲದೆಲೆ ಮೇಲೆ ಪವಡಿಸಿದೆ-
ಳೆಯ ಮುಕುಂದನ ನಾನು ನೆನೆವೆನಿಂದು ||೧||

ಜಗಗಳನೆ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿ ಆಲದೆಲೆ ಮೇಗಡೆ ಮ-
ಲಗಿಹಂಥ ಕೊನೆಮೊದಲು ಇಲ್ಲದವನ
ಜಗದೊಡೆಯ ಜನರೆಲ್ಲರೊಳಿತಿಗೈತಂದವನ
ಮಗುಮುಕುಂದನ ನಾನು ನೆನೆವೆ ಮನದಿ ||೨||

ಕನ್ನೈದಿಲೆಯ ನೀಲ ಕೋಮಲಾಂಗದ ಹರಿಯ
ಮುನ್ನ ಇಂದ್ರಾದಿಗಳ ಪೂಜೆವಡೆದ
ಚೆನ್ನಾಗಿ ಆಸರೆಯಲಿಹರನ್ನು ಕಾಯ್ವಂಥ
ಚಿನ್ನ ಕಂದನ ನಾನು ನೆನೆವೆ ಮನದಿ ||೩||

ಮುಂಗುರಳಲೆಸೆಯುವನ ಸರಗಳಲಿ ಮೆರೆಯುವನ
ಸಿಂಗರದಿ ಮೂಡಿರುವ ಸುಲಿಪಲ್ಲ ಚೆಲುವ
ತೊಂಡೆತುಟಿಯಲಿ ಕೊಳಲ ನಾದವನು ತುಂಬಿರುವ
ಚಂದಚನ್ನಿಗ ಮುಕುಂದನ್ನ ನೆನೆವೆ ||೪||

ಚೆಲುವೆ ಗೋಪಿಯರೆಲ್ಲ ಮನೆಹೊರಗೆ ಹೋಗಿರಲು
ನಿಲುವಿನಲಿ ಹಾಲ್ಬೆಣ್ಣೆ ಮೊಸರೆಲ್ಲವನ್ನು
ಸುಳಿವು ಬಿಡದೆಲೆ ತಿಂದು ಕಪಟದಲಿ ಮಲಗಿರುವ
ಖಳನಿವನ ಮುಕುಂದನನೀಗ ನೆನೆವೆ || ೫||

ಕಾಳಿ ಯಮುನೆಯೊಳಗಡಗಿರುತಿದ್ದ ಕಾಳಿಯನ
ಏಳುಹೆಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕುಣಿಯುತ್ತಲವನ
ಬಾಲವನು ಹಿಡಿದವನ ಚಂದಿರನ ಮೊಗದವನ
ಬಾಲಕನ ಮುಕುಂದನ ನಾನು ನೆನೆವೆ || ೬ ||

ಒರಳುಕಲ್ಲಿಗೆ ಬಿಗಿದು ಕಟ್ಟಿರಲು ಶೌರಿಯಿವ
ಮರವೆರಡನೊಟ್ಟಿಗೇ ಬೀಳಿಸಿಹನ
ಅರಳಿರುವ ಕಮಲ ಹೂದಳದಗಲ ಕಣ್ಣಿರುವ
ಪೋರನಿವ ಮುಕುಂದನ ನಾನು ನೆನೆವೆ ||೭||

ಮೊಲೆಹಾಲ ಕುಡಿಯುತಲಿ ತಾಯಮೊಗದಲ್ಲಿ ಕಂ-
ಡೆಳೆನಗುವ ನೋಡುತಿಹ ಕಮಲಾಕ್ಷನ
ಅಳವಿರದ ಮೊದಲುಕೊನೆಯಿಲ್ಲದಿಹ ಚಿನ್ಮಯನ
ಎಳೆಯನ್ನ ಮುಕುಂದನ ಮನದಿ ನೆನೆವೆ ||೮||

While in the original ashTaka, all the shlokas end with the same pAda –  बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि – in the translation they are all changed but in line with the rest of the content of the shloka.  Otherwise, I have tried to be follow the original as much as possible.

Your comments & feedback welcome!

-neelanjana

Picture taken from:http://www.wallpapershigh.com/66/janmashtami-wallpaper-and-krishna-janmashtami-wallpaper/krishna-wallpaper-get-together-with-people/

Kannada Rajyotsava 2011

Rajyotsava. Novermber 1st. A day no Kannadiga would forget. Last year, on Rajyotsava, I posted this video of Vidwan Ragavan Manian singing a varna in Kannada language that I composed. That varna had the sAhitya taken from a well known vacana of Basavanna – ನಾದಪ್ರಿಯ ಶಿವನೆಂಬರು. You can  click here for the notation of that varNa in rAga nAgaswarAvaLi.

This year too, I am posting another composition of mine which I did a while ago, since it has gone through some “quality testing”! This too is  a varna with lyrics in Kannada. No audio or video this time, because I don’t have one worthy of posting :-).

This varNa in rAga Madhuvanti, and set to Adi tALa. And, this time, the sAhitya lines are mine, although indirectly, they are inspired by a shloka of Bilvamangala in his classic Krishna Karnamrta.

Varnas generally have very limited sAhitya, and often have romantic themes. This one is also not an exception, and you could think the lines as being said by one gopika girl of Gokula to another.

Pallavi:

ಗೋಕುಲವೆಲ್ಲಾ ಕೊಳಲಿನ ಇನಿದನಿಯಲಿ ತುಂಬಿದನೇ ||
gOkulavellA koLalina inidaniyali tumbidanE

(Translation: He filled Gokula with the melodies his flute)

Anupallavi:

ಅನುಪಲ್ಲವಿ: ಆಕಳ ಮಂದೆಯ ಕಾಯುತ ಗೋಪಿಯರ ತಾನು ಗೆಲಿದನೇ || ಗೋಕುಲವೆಲ್ಲಾ||

AkaLa mandeya kAyuta gOpiyarellare gelidanE

(Translation: The cowherd, won over the hearts of all gopis)

CharaNa:

ಚರಣ: ಮಾತೇ ಮಧುವಂತಿದೆ! ಸಖೀ, ಇವನ || ಮಾತೇ||

mAtE madhuvantide! sakhi ! ivana || mAte||

(Translation: His speech is like honey! Oh my dear!)

The charaNa line was totally my imagination, to include rAga name “madhuvanti” 🙂

Here is the notation of the Varna for those interested:

A-Varna-in-Madhuvanti (Kannada version)

A-Varna-in-Madhuvanti (Notation in English)

-neelanjana