Translations and Mistranslations

The Murthy Classical Library of India initiative was in news recently with many scholars and non-scholars questioning the likes of Prof. Sheldon Pollock heading such an initiative. The crux of the matter was that such an important initiative must  be lead by  a scholar who is well versed in Indian classical traditions than Professor Pollock is.

True. Translating  is a tough art. Particularly so when it is from a language such as Samskrta with a long history,  and a tradition of advanced poetics which has lived for thousands of years. The fact that Samskrta does not remain  a commonly spoken language does not make the job any easier.  These facts have been accepted by scholars and translators such as Daniel H H Ingalls. If you are  interested,  you can read his essay, “Some Problems in the Translating of Sanskrit Poetry” here.

From the last several years, I have been doing stray translations of Samrkta verses to Kannada. While the difficulty of translation from Samskrta to Kannada may not be as challenging as from Samskrta to English, it is still not very easy. I agree that the brevity of Samskrta, the dual-meanings (shlEsha) it can convey enhancing the beauty of the verse are very hard to match. And as a translator, I believe that a translation has to be as close to the original to create the same mood, not introduce new concepts not found in the original and not miss out what is intended in the original as much as possible. While you can do a word-by-word translation, it is probably not the best in conveying the thought of the original. This is why a  translator has to know the language to which s/he is translating to a better extent than the language s/he is translating from. And also know the cultural baggage of both languages, so that the verse makes sense in translation.

In the past few years, I have translated about half of the well known work of Amaruka, known by the name Amaru Shatakam. You can find those translations on this Facebook page of AmaruShatakam.  Check it out if you read Kannada.

Although Amaru Shatakam  is supposed to contain 100 verses as the name suggests, there are about 160 verses when you consider all the available recensions. Amaru Shataka is considered as one of the finest specimens of Samsktta poetry about marital love. It is a collection of verses, and hence each verse tells a different story and can be read and enjoyed without reading the entire work.

Here is  a verse I translated from Amaru Shataka recently:

दम्पत्योर्निशि जल्पतोर्गृहशुकेनाकर्णितं यद्वचः
तत्प्रातर्गुरु सन्निधौ निगदतः श्रुत्वैव तारं वधूः
कर्णालंबित पद्मरागशकलं विन्यस्य चंच्वाः पुरो
व्रीडार्ता प्रकरोति दाडिमफलव्याज्येन वाग्बंधनम्

This verse, (#16 in the western recension of Amaru Shataka) is set in a meter called shArdUlavikrIDita. My translation in Kannada is set in mAtrA mallikAmAle but does not follow prAsa rules.

ಗಂಡಹೆಂಡಿರ ಇರುಳ ಸರಸದ ಮಾತ ಕೇಳಿದ ಮನೆಗಿಳಿ
ಅದನೆ ಹಗಲಲಿ ಹಿರಿಯರೆದುರಲಿ ಚೀರಿರಲು ನಾಚುತ್ತಲಿ
ಕಿವಿಯಲೋಲಾಡುತಿಹ ಕೆಂಪಿನ ಓಲೆಯಿರಿಸುತ ಕೊಕ್ಕಿಗೆ
ನೀಡಿಹಳು ದಾಳಿಂಬೆಯಿದು ಕೋಯೆನುತ ಬಾಯನು ಮುಚ್ಚಿಸೆ

????????????????????????????????????????????????????????????

For those of you who don’t understand Kannada, here is a summary of the verse in English:

The pet parrot heard the conversation of the couple ( the Samskrta word used is daMpati, indicating they’re  married) and kept repeating those conversations, in front of the other elders in the home the following morning. Blushing in embarrassment, the girl tried giving her ruby earrings to the pet,  trying to convince it was a pomegranate fruit so that the parrot would stop its high pitched chatter.

(Picture: An illustration from Tutinama, a work in Persian – Now in the Cleveland Museum of Art. Picture taken from Wikimedia)

If you understand Kannada, you may notice that the translation is not word-by-word. For example, the phrase “कर्णालंबित पद्मरागशकलं” indicating an elaborate ruby ear hanging has been translated as “ಕಿವಿಯಲೋಲಾಡುತಿಹ ಕೆಂಪಿನ ಓಲೆ”. The word  “प्रातः” (early morning) has been changed as “ಹಗಲಲಿ” (during day time). The word “श्रुत्वा” (heard), does not appear in the translation but it is implied. In spite of these changes, I think the translation keeps true to the mood of the original verse.

Generally, before translating any of these verses from Amaru Shataka,  I do read them several times in the original commentaries in Samskrta ( Rasika Sanjeevini of Arujuna Varma dEva and Shrngara Deepika of Vema Bhupala) to understand any intricacies that I may not get easily when I read the Samskrta verse. I also have a prose translation of the work in Kannada, which comes in handy sometimes. And finally there are couple of English translations which I refer rarely – because I find the those translations somewhat contrived and convoluted in structure, not to belittle the efforts of those translators.  One of those is the translation by Prof Greg Bailey and published by the Clay Sanskrit Series 

Today was one of those rare occasions when I tried to read the English translation of the specific verse I quoted before. I am glad that I did refer to it *after* I wrote my Kannada version, and not before!

Here is how it is translated by Greg Bailey:

 

Of two lovers chattering in the night
A house parrot heard the conversation
Which, morning come, it utters too shrilly near the young bride’s parents
Hearing this,
She placed a piece of ruby – a semblance of a pomegranate fruit – from her ear before his beak.
For sick with shame
She contrives to block his speech.

While the original verse says “husband and wife”, in the translation they become “lovers” (not that a married couple can’t be lovers!). The “elders” referred in the original become “bride’s parents” in the English translation. For anyone knowing anything about Indian traditions, it would be clear that the elders are very likely the husband’s parents and not the wife’s.  Finally  while the original verse describes the embarrassment of the girl, and probably the blushing of her face to stop the parrot’s chatter,  in the English translation she is “sick with shame”!

What has all this to do with Prof Sheldon Pollock’s work ? Suffice to say that he is the General Editor of the Clay Sanskrit Library.

I respect Prof Pollock or anyone in the Western or Eastern world who have worked on ancient Indian works. But that does not mean I should stop calling a spade a spade! I am not even getting into the political overtones and misrepresentation of facts concerning early India in his other writings in this post, but as they say in Kannada, “ಅನ್ನ ಬೆಂದಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಅಂತ ಹೇಳೋಕೆ, ಒಂದು ಅಗುಳು ನೋಡಿದರೆ ಸಾಕು” – You just have to check a single grain of rice to see if it’s cooked or not.

And so does stand my opinion against Prof Pollock or people like him heading the Murthy Classical Library or such other Indian cultural initiatives.

-neelanjana

 

 

An Introduction to AmaruShataka

For the last few years, I have been translating individual verses from Amaru Shataka randomly.  Amaruka Shataka is a Samskrta work from the 8th century.

Although there are some stories about Amaruka,  we know pretty little historically about him except for that he must have lived before ~800 AD.  However there is no doubt that his verses are considered top-class by the best exponents of Rasa theory.

For those of you interested, her is a recording of a talk I gave recently, about Amaruka’s poetry. Also, I have tried to classify the heroes and the heroines of these verses  based on the categorization seen in Bharata’s nAtya ShAstra.

I have used the original verses, and my own Kannada translations in this talk – The talk is in a mish-mash of English and Kannada, and so even if you do not understand Kannada, you might find something interesting in the talk:

 

-neelanjana

ಅಮರು ಶತಕದೊಳಗೊಂದು ಇಣುಕು ನೋಟ

ಅಮರುಕ ಎಂಟನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿ. ಈಗ ಕಾಶ್ಮೀರದ ರಾಜನೆಂದೂ,  ಮಾಹಿಷ್ಮತಿಯ ರಾಜನೆಂದೂ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಇವನು ಅಮರುಶತಕ ವೆಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ನೂರು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಪದ್ಯಗಳ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡುವಿನ ಪ್ರೇಮ. ಅಮರುಕನ ಒಂದೊಂದು ಬಿಡಿಪದ್ಯವೇ ಒಂದೊಂದು ಕಾವ್ಯದಷ್ಟು  ರಸವತ್ತಾಗಿರುತ್ತದೆಂದು ನಂತರದ ಕವಿಗಳು, ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೊಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡುವಿನ ನವಿರಾದ ಪ್ರೇಮ ವಿರಹ ದುಗುಡ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅಮರುಕನಿಗೆ ಅವನೇ ಸಾಟಿ. ಇವನ ಕಾವ್ಯದ ಹಲವು ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳು ದೊರತಿದ್ದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಪಾಠಾಂತರಗಳಿವೆ – ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪದ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ಆಗಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ನಂತರದ ಕೆಲವು ಕವಿಗಳೂ ಅಮರುಕನದ್ದೆಂದು ಕೆಲವು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉದಾಹರಿಸಿಯೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಸೇರಿಸಿ, ಅಮರುಕನದ್ದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಸುಮಾರು ೧೬೦ ಪದ್ಯಗಳಿವೆ.

ಇವನ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯೂ ಇದೆ. ಮಂಡನಮಿಶ್ರರ ಹೆಂಡತಿ ಉಭಯಭಾರತಿಯ ಜೊತೆ  ಆದಿಶಂಕರರ ವಾದ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆಕೆ ಸಾಂಸಾರಿಕ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಲು, ಬಾಲ ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರರು ತಮ್ಮ ಅನುಭವದಿಂದಲೇ ಆ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ಅಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸತ್ತು ಹೋಗಿದ್ದ ಅಮರುಕನ ದೇಹದಲ್ಲಿ  ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಿದ್ದರೆಂದೂ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರೆದ ಪದ್ಯಗಳೇ ಈ ಅಮರುಶತಕವೆಂದೂ ಕೆಲವು ಶಂಕರ ವಿಜಯ ಕಾವ್ಯಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆ ಹೇಗೇ ಇರಲಿ  – ಅಮರು ಬರೆದ ಪದ್ಯಗಳು ಸಾವಿರದಿನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ ರಸಿಕರ ಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಂದ ಹಾಗೆ , ಎಸ್ ಎಲ್ ಭೈರಪ್ಪ ಅವರ ’ಸಾರ್ಥ’ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಓದಿದ್ದವರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಮರುಕನ ಪಾತ್ರ ನೆನಪಾದರೂ ಆಗಬಹುದೇನೋ.

ಅಮರುಕನ ಪದ್ಯಗಳು ಅವುಗಳ ಲಾಲಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವುಗಳ ಅನುವಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವೇ ಆದರೂ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ತೃಪ್ತಿ ಕೊಡುವಂತಹವು. ನಾನು ಮಾಡಿರುವ ಅನುವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ.

****
ಯಾವಾಗಲೋ ಒಮ್ಮೆ ನಾಯಕಿ ತನ್ನ ನಲ್ಲನಲ್ಲಿ ಹುಸಿಮುನಿಸು ತೋರಿದಳು. ಆದರೆ ಅದು ಸುಳ್ಳು ಎಂದರಿಯದ ಅವನು ದೂರವಾಗಿಬಿಟ್ಟ. ಈಗ ಇವಳಿಗೆ ಉಳಿದಿದ್ದೇನು? ಬರೀ ಒಂಟಿತನ. ತನ್ನ ಕೊರಗನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ ಗೆಳತಿಯಿದ್ದಾಳಲ್ಲ, ಸದ್ಯ! ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇವಳ ಪಾಡು ಏನಾಗುತ್ತಿತ್ತೋ!  (ಅಮರುಶತಕ: ೧೫)

ಯಾವುದೋ ಹುಸಿಮುನಿಸಿನಲಿ ನಾ ಸುಮ್ಮನೇ ಹೋಗೆನ್ನಲು
ಕಲ್ಲು ಮನದಾ ನಲ್ಲ ತಟ್ಟನೆ ಸಜ್ಜೆ ಯಿಂದಲಿ ಎದ್ದು ತಾ
ಭರದಿ ಪ್ರೇಮವ ಗೆಳತಿ ಹೇವದಿ ಮುರಿಯುತಲಿ ದೂರಾದರೂ
ನಾಚದೀ ಮನವವನೆಡೆಗೆ ಹೋಗುವುದಕೇನನು ಮಾಡಲೇ?

ನಲ್ಲನಿಗೆ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿದ್ದ ಪ್ರೇಮ ದೂರವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅನಿಸಿಕೆ ಇವಳಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಅವನನ್ನೇ ನೆನೆವುದನ್ನೂ ಬಿಡಲಾರಳು. ತನ್ನ ಅಳಲನ್ನು ತನ್ನ ಗೆಳತಿಗಲ್ಲದೇ ಇನ್ನಾರಿಗೆ ತಾನೇ ಹೇಳುವಳು? (ಅಮರುಶತಕ – ೩೮)

ಒಲವಿನಾ ಕಟ್ಟುಗಳನೆಲ್ಲ  ಕಳಚಿ
ಬಲುದೂರವಾಗಿಸಿದ ಪ್ರೀತಿಯಾದರವ
ನಲುಮೆ ಭಾವಗಳನ್ನು ಹಿಂದೆ ಸರಿಸಿ
ಸಲೆ ಹೊಸಬನಂತವನು ದೂರ ಹೋದ!

ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡರೂ ಈ ಕಡೆಗಣಿಕೆಯನ್ನು
ಮುನ್ನದಾದಿನಗಳನೆ ಮತ್ತೆ ನೆನೆನೆನೆದೂ
ನುಚ್ಚುನೂರಾಗದೆಯೆ ಉಳಿಯಿತೇಕೆ
ಎನ್ನೆದೆಯು ಎಂಬುದನು ನಾನರಿಯೆ ಗೆಳತಿ!

ಆ ಗೆಳತಿಯೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಲೋಕದ ರೀತಿ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅರಿತವಳು ಅಂತ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅವಳು ಕೊಡುವ ಸಲಹೆಯೇನೋ ತಕ್ಕದ್ದೇ. ಆದರೆ, ಪ್ರೇಮದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದವಳಿಗೆ ಆ ಸಲಹೆ ಒಪ್ಪುತ್ತದೆಯೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೭೦)

ಬಾಳನೆಲ್ಲವು ನೀನು ಮುಗುದೆತನದಲ್ಲಿಯೇ
ಹಾಳು ಮಾಡಲು ಹೊರಟಿರುವೆಯೇಕೆ ಹೆಣ್ಣೆ?
ಬಿಟ್ಟು ನೇರದ ದಾರಿ ತುಸುಸೆಡವು ತೋರಿಸುತ
ದಿಟ್ಟೆಯಾಗುವುದಿಂದು ನಿನಗೆ ಬಹು ಒಳಿತು!

ಮುದದಿ ಗೆಳತಿಯು ಹೀಗೆ ಕಿವಿಮಾತು ಹೇಳಿರಲು
ಬೆದರುಮೊಗದಲ್ಲೀಕೆ  ಮರುನುಡಿಯುತಿಹಳು
ಮೆಲ್ಲ ನುಡಿ ಸಖಿ ನೀನು! ಕೇಳಿಬಿಟ್ಟಾನವನು
ನಲ್ಲ ನೆಲೆನಿಂತಿರುವನೆನ್ನ ಎದೆಯಲ್ಲೆ!

ಕೋಪ ಕಳೆದು ಮತ್ತೆ ಬರುವನೇನೋ ಪ್ರಿಯಕರ ಎಂದು ಇವಳು ಕಾದದ್ದೇ ಬಂತು. ಅವನು ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಕೋಪ ಮೀರಿ ಗೆಳತಿಗೆ ಈತನನ್ನು ಮರೆಯುತ್ತೇನೆಂದು ಅವಳು ಹೇಳಿದ್ದು ನಿಜವೇ? (ಅಮರುಶತಕ: ೭೩)

ಗೆಳತಿ! ನನ್ನೆದೆ
ಒಡೆದರೂ ಸರಿ ;
ಎನ್ನೊಡಲ ಆ ಮದನ
ಸೊರಗಿಸಿದರೂ ಸರಿ ;
ಒಂದೆಡೆ ನಿಲ್ಲದವನಲ್ಲಿ
ನಾನದೆಂತು ಒಲವನಿಡಲೇ?

ಹೀಗೆ ಸಿಟ್ಟಿನಲಿ
ಸೆಡವಿನಲಿ ನುಡಿಯುತ್ತಲೇ
ನಲ್ಲನ ದಾರಿಯ
ಕಳವಳದಲಿ
ಬಿಡದೇ ನೋಡಿದಳು
ಚಿಗರೆಗಣ್ಣಿ!

ಇವಳ ಪುಣ್ಯವೋ ಅವನ ಪುಣ್ಯವೋ, ಕೊನೆಗೂ ಪ್ರಿಯತಮ ತನ್ನಲ್ಲಿಗೆ ಮರಳುತಿದ್ದಾನೆಂಬ ಸಿಹಿ ಸುದ್ದಿ ಹೇಗೋ ಇವಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿತು. ಆದರೆ ಬಂದವನನ್ನು ಹಾಗೇ ಕರೆದು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟರೆ ಅದು ಇವಳ ಅಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದೇ? ಶಾಂತಂ ಪಾಪಂ! ಸರಿಯಾದ ತಯಾರಿಯನ್ನೇ ನಡೆಸಿದ್ದಾಳೆ ಈಕೆ. ಆದರೆ ಗೆಲುವು ಯಾರದ್ದು? ಕಾಯ್ದು ನೋಡುವುದೊಂದೇ ದಾರಿ (ಅಮರುಶತಕ: ೯೨)

ಹುಬ್ಬು ಗಂಟಿಕ್ಕಿದ್ದಾಯಿತು

ಬಹುಕಾಲ
ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿರುವುದನು
ರೂಢಿಸಿದ್ದಾಯ್ತು

ಜೊತೆಗೆ ಅಳುವುದ
ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಲಿಸಿದ್ದಾಯಿತು
ನಗುವನೊತ್ತಾಯದಲಿ
ಮೌನದಲಿ ನಿಲಿಸಾಯ್ತು

ಮನಸ ಹೇಗೋ
ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತ
ಕಡುದಿಟ್ಟತನದಲಿ
ಕಟ್ಟಿರಿಸಿದ್ದಾಯಿತು

ಹಮ್ಮು ಬಿಡದಿರಲಿಕೆ
ಎಲ್ಲ ಅಣಿಗೊಳಿಸಾಯ್ತು
ಇನ್ನು ಗೆಲುವನು
ದೇವರಿಗೇ ಬಿಟ್ಟಾಯ್ತು

ಅಂತೂ ಕಾತರದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದವಳಿಗೆ ನಲ್ಲ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಬಂದುದು ಕಂಡಿತಲ್ಲ. ಏನು ಮಾಡುವಳು  ಅವಳೀಗ? ನೇರವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಒಪ್ಪುವಳೇ? ಅಪ್ಪುವಳೇ? ಮತ್ತೆ ಹುಸಿಮುನಿಸು ತೋರಬಾರದಲ್ಲವೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೧೫)

ನಲ್ಲ ಬಂದುದ ನೋಡಿ ನಿಂತು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತ
ಪಕ್ಕದಲಿ ಕೂರುವುದ ತಪ್ಪಿಸಿದಳು ;
ತಾಂಬೂಲವನು ಕೊಡುವ ನೆವದಿಂದ ಒಳಹೋಗಿ
ಅಪ್ಪುಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯನು ತಂದಿಟ್ಟಳು ;
ಜೊತೆಯ ಪರಿಜನರೊಡನೆ ತೊಡಗುತ್ತ ಸೋಗಿನಲಿ
ಅವನ ಮಾತಿಗೆ ತಾನು  ಸಿಗದಿದ್ದಳು ;
ಮಾಡುವುಪಚಾರದಲಿ ಕೊರತೆಯನು ಕಾಣಿಸದೆ
ಚದುರೆ ಮನಸಿನ ಮುನಿಸ ಮೈವೆತ್ತಳು !

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ನಡೆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಪ್ರೇಯಸಿಯ ಅಂತರಂಗ ತಿಳಿಯದೇ ಹೋದೀತೇ? ಇವಳು ಏನು ಜಾಣತನ ಮಾಡಿದರೂ, ಅವನು ಬಳಿಗೆ ಬಾರದೇ ಹೋಗುವನೇ? ( ಅಮರುಶತಕ: ೪೪)

ದೂರದಿಂದಲಿ ಹುರುಪಿನಲಿ
ಬಂದರೆಲ್ಲಿಗೋ ಜಾರಿದವು
ಮಾತನಾಡಿಸಲು
ಥಟ್ಟನೇ ಬಿರಿದವು
ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ
ಕೆಂಪಾದುವು
ಉಡುಗೆಯನು  ಹಿಡಿಯೆ
ಸಿಟ್ಟಿನಲಿ ಹುಬ್ಬ ಗಂಟಿಕ್ಕಿದವು

ಪಾದವೇ ಗತಿಯೆನುತ
ಅವಳಡಿಗೆ ಬೀಳಲು
ಚಣ ಮಾತ್ರದಲಿ
ನೀರು ತುಂಬಿದವು

ಹಾ! ಏನಚ್ಚರಿಯೊ!
ಇವಳ ಕಣ್ಣುಗಳು
ನಲ್ಲನ ತಪ್ಪಿಗೆ  ತಕ್ಕ
ಚತುರತೆಯ ತಾಳಿಹವು!

ಅಂತೂ ಅವನು ಇವಳ ಕಾಲಿಗೆ ಬಿದ್ದನಲ್ಲ? ಇನ್ನು ಮುನಿಸೇಕಿರುವುದು? ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕಥೆ ಸುಖಾಂತ!

(ಕೊ: ಅಮರುಶತಕದ ಪದ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಬಿಡಿಹೂಗಳಂತೆ, ಬಿಡಿಮುತ್ತುಗಳಂತೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಮುಕ್ತಕಗಳೆಂದೇ ಹೆಸರು. ನಾನು ಕೆಲವನ್ನು ಒಂದಾದರೊಂದು ಬರುವಂದೆ ಸೇರಿಸಿ, ಒಂದು ಕಥೆಯಂತೆ ಹೇಳಿದ್ದೇನೆ ಅಷ್ಟೇ! )

Picture courtesy: http://www.artnindia.com/wp-content/uploads/imported/Ragini-Ragamala-HANDMADE-Painting-Rajasthani-India-Ethnic-Folk-Paper-Fine-Art-190775005906.jpg

(ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ನಿಲುಮೆ.ನೆಟ್ http://www.nilume.net/  ಗೆಂದು ಬರೆದ ಬರಹವನ್ನು, ಇಲ್ಲಿಯೂ ಇಂದು ಹಾಕಿದೆ)

 

 

Shiva Shakti

Who hasn’t heard of Kalidasa’s opening verse from Raghuvamsha that shows how inseparable Shiva and Shakti, that goes as follows?

वागर्थाविव सम्पृक्तौ वागर्थ प्रतिपत्तयॆ |
जगतः पितरौ वन्दे पार्वती परमेश्वरौ ॥

 

Uma-Maheshwara (9th century) Currently in Chicago Institute of Art

(Picture taken from : http://satyamshivamsundaram.blogspot.com/2010/10/art-indian-but-not-in-india.html)

vAgarthAviva samprktau vAgartha pratipattayE
jagataH pitarau vandE pArvatI paramEshvarau

(Veneration to the parents of the world, Parvati and Parameshwara
Who remain inseparable as the word, and it’s meaning )

Here is the Kannada translation of the same verse, which I had written a while ago:

ತಲೆವಾಗುವೆ ನಾ ಶಿವಶಿವೆಗೆ
ಜಗದಲಿ ಎಲ್ಲರ ಹೆತ್ತವರ;
ಬಿಡದೊಡಗೂಡಿಯೆ ಇಹರಲ್ಲ!
ಮಾತಿಗೆ ಬೆಸೆದಿಹ ಹುರುಳಂತೆ

When I was thinking about this verse, I was also reminded of couple of earlier translations about Shiva and Shakti which I had done(You can find them here and here). Then I ended up reading a few more verses about Shiva in the subhashita compilation called “Subhashita Ratna Bhandagara” (This is available on Google Books for those of you interested! Yay! )

Among the verses, I found the following verse very interesting:

च्युतं इन्दोर्लेखं रतिकलहभग्नम् च वलयं
द्वयं चक्रीकृत्य प्रहसितमुखी शैलतनया
अवोचद् यं पश्येत्यवतु स शिवः सा च गिरिजा
स च क्रीडाचन्द्रो दशनकिरणापूरिततनुः ||

chyutAm indorlekhAM ratikalahabhagnaM cha valayaM
dvayaM chakrIkRRitya prahasitamukhI shailatanayA |
avochad yaM pashyetyavatu sa shivaH sA cha girijA
sa cha krIDAchandro dashanakiraNApUritatanuH || (Vidyakara: 47)||

(Original source of the shloka is likely Vidyakara’s compilation called Subhashita Ratna Kosha – who in turn may have taken it from another earlier source )

Here is my translation of this verse in Kannada:

ಇರುಳಿನಪ್ಪುಗೆಯಲೊಡೆದ ಕಡಗವನು ಉರುಳಿ ಹೋಗಿದ್ದ ಎಳೆಯ ಚಂದಿರನ
ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿಸುತ ಬಳೆಯ ಮಾಡುತಲಿ ಗಿರಿಜೆ ಶಿವನೆಡೆಗೆ ನಗುತ “ನೋಡಿಲ್ಲಿ”
ಎನುತ  ಬಾಯ್ದೆರೆಯೆ ಅವಳ ಹಲ್ಲುಗಳಕಾಂತಿಯನ್ನೆಲ್ಲ ತನ್ನ ಮೈದುಂಬಿ
ಹೊಳೆವ ಚಂದಿರನು ಜೊತೆಗೆ ಶಿವಶಿವೆಯ ಸೇರಿ ಕಾಪಿಡಲಿ! ನಮ್ಮ ಕಾಪಿಡಲಿ!

(Although it is not a verbatim translation, I hope I have captured the essence of the verse)

The musician/composer G.N.Balasubramaniam, popularly known as GNB passed away on May 1st, 1965. And on this day it is quite appropriate that I am thinking and writing about Shiva-Shakti! GNB was an innovator, and he composed in some ragas that he brought to life. The raga Shiva Shakti was also one such raga. He has a very catchy composition this rare raga:

You can listen to this composition by Smt P Ramaa here in this YouTube video link.

Sometime ago, I had composed a swarajati in this raga, and I thought it was appropriate to share it with the readers on this day of remembering the great GNB:

Please listen to this composition!  Feel free to post your thoughts about the composition either on this post or on the MixCloud track.

-neelanjana

The First Day of Spring

Today is officially the start if the spring season – The spring equinox (also called the Vernal Equinox occurs today at 9:57 am PDT. (March 20th, 14:57 UTC).

According to Indian mythology, the spring season personified as Vasanta is a friend of Manmatha, the God of Love. Manmatha arrives along with Vasanta during the spring season to Earth. Manmatha carries a bow made of sugarcane, and arrows of five types of flowers, that are abundant during the season. How can any one hit with these arrows not fall in love?

Spring has been the inspiration of poets for ages. Here are a few Samskrta verses from Bhartrhari’s Sringarashataka and Kalidasa’s Rtusamhara, which have translated to Kannada:

ಕುಸುಮಿಸಿಹ ವೃಕ್ಷಗಳು ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಕಮಲಗಳು
ನಸುಗಂಪು ಗಾಳಿ; ಜೊತೆ ಬಯಸುವೆಣ್ಣುಗಳು
ಮಸುಕು ಸಂಜೆಯ ನಲಿವು ಹಾಯಾದ ಹಗಲುಗಳು
ಎಸೆದಾವು ಮಿಗೆ ಗೆಳತಿ ಹಿತ ವಸಂತದಲಿ!
(Rtusamhara 6-2)

ಕೆಂಬಣ್ಣದಾ ಚಿಗುರ ಹೊತ್ತು ತಲೆಬಾಗಿರುವ
ಕೊಂಬೆಕೊಂಬೆಗೆ ಹೂತ ಮಾಮರಗಳೀಗ
ತಂಬೆಲರಿನಲಿ ತೂಗಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾವು ಮಿಗೆ
ಹಂಬಲವ ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಮನದಿ ತವಕದಲಿ
(Rtusamhara 6-15)

ಹೊಮ್ಮಿರುವ ಮಾಂದಳಿರ ಮೊನಚು ಬಾಣಗಳನ್ನು
ಚಿಮ್ಮಿಸಲು ದುಂಬಿಸಾಲಿನ ಬಿಲ್ಲ ಹೆದೆಯ
ಹಮ್ಮುಗೊಳಿಸುತ ಯೋಧ ಬಂದಿಹ ವಸಂತನಿವ-
ನೊಮ್ಮೆಗೇ ಪ್ರಣಯಿಗಳ ಮನವ ಪೀಡಿಸಲು
(Rtusamhara 6-1)

ವಸಂತದಲಿಂಪಾದ ಕೋಗಿಲೆಗಳ ಗಾನ
ಮಲೆನಾಡ ಗಿರಿಗಳಲಿ ಸುಳಿವ ತಂಗಾಳಿ
ಅಗಲಿ ನೊಂದವರ ಜೀವವನೇ ಸೆಳೆದಾವು
ಕೇಡುಗಾಲದಲಮೃತವೂ ಆದಂತೆ ನಂಜು!
(Srngarashatakam – 38)

ಬೀಳ್ವ ಮಂಜನು ಬೀಳ್ಕೊಡುವುದಕೆ ಋತು ವಸಂತನು ಬಂದಿರೆ
ಹೂತ ಮಾಮರದಲ್ಲಿ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಕೊಂಬೆರೆಂಬೆಯನಲುಗಿಸಿ
ಕೋಗಿಲೆಯ ಸವಿದನಿಯ ಹಾಡನು ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕಲಿ ಪಸರಿಸಿ
ಮಂದ ಮಾರುತ ಹೃದಯಗಳನೂ ಜೊತೆಯಲೇ ಸೆಳೆದೊಯ್ದನೆ!
(Rtusamhara 6-22)

-neelanjana

p.s: Just noticed that I had a post with the same title a few years ago!