ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮ ಲಕುಮಿ ವಾಸುದೇವಗೆ?

I had the good fortune of witnessing the Kalyanotsava (Wedding celebration) of Lakshmi and Keshava at the Lakshmikeshava temple in Kowshika a few weeks ago. I could not help remember this song when the wedding of the divine couple was going on:

ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮಾ ಲಕುಮಿ ವಾಸುದೇವಗೆ?

ಹಲವಂಗದವನ ಹವಣೆ ತಿಳಿದೂ ತಿಳಿದೂ ತಿಳಿಯದ ಹಾಗೆ!

|| ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮಾ ಲಕುಮಿ?||

ಕಮಲಗಂಧಿ ಕೋಮಲಾಂಗಿ ಸುಂದರಾಬ್ಜವದನೆ ನೀನು
ರಮಣ ಮತ್ಸ್ಯ ಕಠಿಣಕಾಯ ಸೂಕರಾಸ್ಯನು
ರಮಣೀಯ ಸ್ವರೂಪಿ ನೀನು ಅಮಿತಘೋರ ರೂಪನವನು
ನಮಿಪರಿಷ್ಟದಾನಿ ನೀನು ದಾನವ ಬೇಡುವವನಿಗೆ

|| ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮಾ ಲಕುಮಿ?||

ಲಲಿತೆ ಚಾರುಶೀಲೆ ನೀನು ಕಲ್ಕಿ ಕಲಹಪ್ರಿಯನವನು
ಕುಲದ ಕುರುಹು ಇಲ್ಲ ಗುಣದ ನೆಲೆಯು ಕಂಡಿಲ್ಲ
ಹಲವು ಕಾಲದವನು ಅವನ ಬಂಧು ಬಳಗ ನಿಷ್ಕಿಂಚನರು
ಜಲಧಿ ಆಲದೆಲೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ಬೆರಳ ಚೀಪುವವನಿಗೆ

|| ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮಾ ಲಕುಮಿ?||

ಸ್ವರತಾನಪೇಕ್ಷಾಕಾಮಿ ನಿದ್ರಾಹೀನ ಅನಶನಿಯು
ಪರುಷರೂಪ ವಾಚ್ಯ ಶಬ್ದ ಅಮಿತ ಭೋಕ್ತನು
ಗುರುಗೋಪಾಲ ವಿಠ್ಠಲನು ನಿರುತ ತನ್ನ ವಕ್ಷದೊಳು
ಅರಮನೆಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮರುಳು ಮಾಡಿದ ಮಾಯಾವಿಗೆ

||ಒಲಿದೆ ಯಾತಕಮ್ಮಾ ಲಕುಮಿ||

In this song, the composer Dasappa Dasa asks Lakshmi – “Why did you fall for this man called Vasudeva? Weren’t you aware of the deeds done by this fellow”? and then he goes on contrasting between Lakshmi and Narayana and tells how mismatched they are as a couple. While the beautiful Lakshmi is gentle, and smells of lotus flowers, her beau is fish-smelly, tough skinny, and looks like a pig! While her beauty is without bounds, he is ferocious like a lion. As the Goddess of wealth, Lakshmi, she gives to anyone who asks , but he goes around begging for alms.”  He further goes on with other aspects of different incarnations of Vishnu, and finally wonders may be Lakshmi settled for the fact that Narayana made Lakshmi a home in his heart! May

But if you ask me, Narayana may not be all that lucky, and Lakshmi did not get a bad deal at all! Didn’t some author say that women are very intelligent by nature, and can’t be taken for a ride so easily?

In fact, the following song of Purandara dAsa would have been the perfect reply to the previous song, had it not been Purandara Dasa preceding Dasappa dasa by a few centuries.

Anyway, here is the song, addressed to Lakshmi once again, in this case praising her for taking her husband for a ride :)!

ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ ಮಾಯಾದೇವಿಯೆ |
ಇರುಳು ಹಗಲು ಏಕವಾಗಿ ಹರಿಯು ನಿನ್ನ ಬಿಡದಿಪ್ಪಂತೆ || ಪಲ್ಲವಿ||

ಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಿತ್ಯ ಪಾನಾದಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು
ನಾನಾ ವಿಧ ತಪವಿದ್ದರು ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕದವನ|| ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ಸರ್ವ ಸಂಗವನು ಬಿಟ್ಟು ಸನ್ಯಾಸಿಯಾದ ಕಾಲಕ್ಕು
ಸರ್ವದಾ ತನ್ನೆದೆಯಮೇಲೇ ಬಿಡದೆ ನಿನ್ನ ಧರಿಸಿಪ್ಪಂತೆ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಲದೆಲೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದ್ದಾಗ
ಹಲವು ಆಭರಣಗಳು ಜಲವು ಆಗಿ ಜಾಣತನದಿ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ರಂಗನು ಭೂಲೋಕದಿ ಭುಜಂಗ ಗಿರಿಯೊಳಲಮೇಲು-
ಮನ್ಗಪತಿಯಾಗಿ ನಿನ್ನ ಅಂಗೀಕರಿಸುವಂತೆ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ಮಕ್ಕಳ ಪಡೆದರೆ ನಿನ್ನ ಚೊಕ್ಕತನವು ಪೋಪುದೆಂದು
ಪೊಕ್ಕುಳೊಳು ಮಕ್ಕಳು ಪಡೆದು ಕಕ್ಕುಲಾತಿ ಪಡುವಂತೆ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ಎಡಕೆ ಭೂಮಿ ಬಲಕೆ ಶ್ರೀಯು ಎದುರಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಾದೇವಿ
ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಲಕುಮಿಯಾಗಿ ಬಿಡದೆ ಮುದ್ದಾಡಿಸುವಂತೆ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಮರೆಯ ನಿನ್ನಾನಂದದಿ ಜನರಿಗೆಲ್ಲ
ತಂದು ತೋರೆ ಸ್ವಾಧೀನ ಪುರಂದರ ವಿಟ್ಠಲರಾಯನ ||ಮರುಳು ಮಾಡಿಕೊಂಡೆಯಲ್ಲ||

Here Purandara Dasa is praising the ingenuity of Lakshmi in casting a spell to making Hari her own, never letting him waver in his thoughts! Lakshmi intelligently made herself stay in Narayana’s heart, so that even if he left the entire creation, he can’t just be alone!  When Narayana came to the earth, Lakshmi did not leave him alone, but made him marry her once again, my taking the form of Alamelumanga.

So bewitching is the spell on Narayana is , Purandara dasa says,  that Lakshmi was successful in making him bear a child from his navel, and thus got herself out of all the troubles of childbirth!

Lakshmi-Keshava of Kowshika during Kalyanotsava

So no wonder Purandara Dasa addresses Lakshmi as “Maya Devi” – The Goddess of Illusion 🙂

नमस्तेस्तु महामाये !

-neelanjana

(p.s: I had written about one of the two songs mentioned here in this article in my Kannada blog sometime ago – “Why do men listen to their wives?” )